အ လုပ္ သ မား လုပ္ ခ လ စာ ဥပေဒ မ ရွိေသး ဘူး

ယခုလတ္တေလာ ရန္ကုန္ႏွင့္ အနီးတ၀ိုက္ရွိ စက္မႈဇုန္မ်ားမွ စက္႐ံု အလုပ္သမားမ်ား၏ လုပ္ခလစာ တိုးေပးေရးႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ဆက္တုိက္ျဖစ္ေပၚေနသည္။ စက္႐ံုအသီးသီးမွ ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီေနေသာ အလုပ္သမား၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ား ဆႏၵျပေတာင္းဆုိရာတြင္ အစုိးရဘက္မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ဝင္ေရာက္ေျဖရွင္းေပးမႈမ်ား ရွိေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ ေျပလည္မႈ မရေသးပဲ ျဖစ္ေနသည္။ ယခုကဲ့သို႔ အလုပ္သမား ဆႏၵျပမႈမ်ား မၾကာခဏျဖစ္ေနျခင္း၊ ရက္ရွည္လာသည့္တုိင္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ေျပလည္မႈ မရဘဲ ျဖစ္ေနရျခင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေနျပည္ေတာ္ရွိ အလုပ္သမား ဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးသက္ႏိုင္ဦးကုိ ဧရာ၀တီ သတင္းေထာက္ လင္းသန္႔က ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ထားပါသည္။

ရန္ကုန္တိုင္း လိႈင္သာယာ စက္မႈဇုန္ (၄) ရွိ ဆံပင္တု စက္႐ုံမွ အလုပ္သမားမ်ား ေမလအေစာပိုင္းတြင္ ဆႏၵျပေနစဥ္ (ဓာတ္ပုံ - ဧရာ၀တီ)

ေမး ။ ။ အခု အလုပ္သမား ဆႏၵျပမႈေတြ ဆက္တုိက္ျဖစ္ေနၿပီး မေျပလည္ၾကေသးတာ အလုပ္သမားေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒေတြ မရွိလုိ႔မ်ားလား။
ေျဖ ။။ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္တာ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ဥပေဒအရ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ သူတို႔မွာ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ Employment contract စာခ်ဳပ္ရွိတယ္။ အလုပ္ခန္႔ထားမႈဆုိင္ရာ စာခ်ဳပ္ေပါ့။ အဲဒီအထဲကဟာပဲ အဓိကပဲ။ အဲဒီအထဲမွာ ဥပေဒေပါင္းစံုရွိတယ္ေပါ့။ ဥပေဒရပိုင္ခြင့္ေတြ ရွိတယ္။ အလုပ္ခန္႔ထားမႈဆုိင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ စက္႐ံုအလုပ္႐ံုေတြအရ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ လုိက္နာရမယ့္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြ၊ ေနာက္ အလုပ္ထုတ္ရင္ ေပးရမယ့္ နစ္နာခ်က္ေတြဆုိတာ ရွိပါတယ္။ အလုပ္သမားတေယာက္ကို အလုပ္ခန္႔ရင္ အလုပ္ခန္႔ထားမႈဆုိင္ရာ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးမွ ခန္႔လုိ္႔ရတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ အလုပ္သမားရပုိင္ခြင့္ေတြ ပါတယ္၊ တာ၀န္ေတြပါတယ္၊ စည္းကမ္းခ်က္ေတြပါတယ္။
ေမး ။။ ဒါဆုိရင္ အခု အလုပ္သမားေတြ အဓိက ေတာင္းဆုိေနတဲ့ အေျခခံ အလုပ္သမားလစာနဲ႔ပတ္သက္္လို႔ သတ္မွတ္ေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒဆုိတာမ်ဳိး မရွိေသးလုိ႔လား။
ေျဖ ။။ ေလာေလာဆယ္ လုပ္ခလစာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔မွာ အလုပ္သမား လုပ္ခလစာ ဥပေဒ မရွိေသးဘူး။ အနည္းဆံုး အခေၾကးေငြ ဥပေဒဆုိတာ အခုမွ ဆြဲတုန္းပဲ။ အနိမ့္ဆံုး အခေၾကးေငြ ဥပေဒေပၚရင္ ရွင္းသြားပါမယ္။ အခုေနမွာ အဲဒီဥပေဒ မရွိေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား ညွိႏိႈင္းၿပီး သေဘာတူတဲ့ လစာကိုပဲ၊ အဲဒါ လုပ္ခပဲ။
ေမး ။။ ဒါဆုိ ဒီဥပေဒမ်ိဳး ဘယ္ေတာ့ ေပၚထြက္လာဖုိ႔ရွိပါလဲ။ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္အေျခအေန ေရာက္ေနၿပီလဲ။
ေျဖ ။။ လာမယ့္လႊတ္ေတာ္မွာ အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အနည္းဆံုး အခေၾကးေငြ ဥပေဒဆုိတာ တင္ပါေတာ့မယ္။ အခေၾကးေငြ သတ္မွတ္မႈ ဥပေဒက အခုဆိုရင္ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ံုးကို ေရာက္ေနၿပီ။ ျပည္နယ္/တုိင္းအလုိက္။ အဲဒါကလည္း ေဒသအလုိက္ ကြာျခားပါမယ္။ တေယာက္တည္းကုိ ဘယ္ေလာက္ေပးရမယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ မသတ္မွတ္ပါဘူး။ ျပည္နယ္/တုိင္းအလုိက္ သက္ဆုိင္ရာ တုိင္းေဒႀကီးေတြကေန သူ႔ေဒသေပါက္ေစ်းနဲ႔ သူ သတ္မွတ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီေတာ့ ျပည္နယ္တုိင္း တခုနဲ႔တခု အခေၾကးေငြက မတူပါဘူး။ အဲဒါ ဥပေဒမွာပါ ပါလိမ့္မယ္။
ေမး ။။ အခုလုိ ဥပေဒကလည္း မေပၚေသးေတာ့ လက္ေတြ႔ အလုပ္သမား ဆႏၵျပမႈေတြမွာ အလုပ္ရွင္ – အလုပ္သမားၾကားျဖစ္ေနတဲ့ မေျပလည္မႈေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္အပိုင္းက ဘယ္အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ကူညီေျဖရွင္းေပးေနပါလဲ။ ဘယ္လုိပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ေျဖရွင္းေနပါလဲ။
ေျဖ ။။ အခု အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြကို ေတာင္းတယ္။ အလုပ္ရွင္ေတြနဲ႔ ညွိေပးတယ္။ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြထဲမွာ အလုပ္ရွင္ေတြက လုိက္ေလ်ာႏို္င္တာေတြ၊ ဥပေဒအရ လုိက္ေလ်ာရမယ့္အခ်က္ေတြ အဲဒါေတြကို လုိက္ေလ်ာခိုင္းၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေငြေၾကးကိစၥပဲ။ ေငြေၾကးကိစၥကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အလုပ္သမား ဌာနကလည္း တရား၀င္ ဘယ္သူ႔ကုိ ဘယ္ေလာက္ေပးပါ။ ဘယ္သူက ဘယ္ေလာက္ေတာင္းပါလုိ႔ ေျပာပိုင္ခြင့္မရွိဘူးေလ။ မရွိတဲ့အခါၾကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ အလုပ္သမားက ဘယ္ေလာက္ေတာင္းတယ္၊ အလုပ္ရွင္က ဘယ္ ေလာက္ေပးႏိုင္တယ္။ ၀င္ၿပီး ညွိေပးတာပဲ။ သူတို႔ အလုပ္ရွင္က ေပးႏိုင္တာကို အလုပ္ရွင္ကို ေၾကညာခုိင္းလုိ္က္တယ္။ ဒါပါပဲ။ ေလာေလာဆယ္က်ေနာ္တုိ႔က အလုပ္သမားက ဒီေလာက္ေတာင္းတယ္။ ေတာင္းတာကို ေပးကိုေပးရမယ္လုိ႔ အလုပ္ရွင္ကို ေျပာလုိ႔မရသလုိ အလုပ္သမားကို ဒီေလာက္ေတာင္းတာ မေတာင္းရဘူးလုိ႔လည္း တားပိုင္ခြင့္မရွိပါဘူး။ အလုပ္သမားေတာင္းတာနဲ႔ အလုပ္ရွင္ေပးႏို္င္တာကို သူတုိ႔ သေဘာတူတာကပဲ လုပ္ခလစာျဖစ္ေနတာပါပဲ။ အလုပ္ သမားေတြေတာင္းဆုိတာကို အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က ေပးႏို္င္တာကိုေပးၿပီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ၾကားမွာ သေဘာတူညီမႈ ယူၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။
ေမး ။။ အလုပ္သမား ဦးစီးဌာန ကိုယ္စားလွယ္ေတြဘက္က အဲဒီလုိ ၾကား၀င္ညွိႏႈိင္း ေျဖရွင္းေပးေနေပမယ့္ ဘာေၾကာင့္မ်ား မေျပမလည္ ဆက္ျဖစ္ေနတာပါလဲခင္ဗ်။ ဘယ္သူ႔ အားနည္းခ်က္လုိ႔ ေျပာခ်င္ပါလဲ။
ေျဖ ။။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အဲဒါ က်ေနာ္တုိ႔ မေျပာခ်င္ပါဘူး။ အလုပ္သမားေတြက ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြ ေတာင္းတယ္။ အလုပ္ရွင္ေတြနဲ႔ ညွိေပးတယ္။ ညွိေပးၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြက လုိက္ေလ်ာႏိုင္တဲ့အခ်က္နဲ႔ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ေတာင္းဆုိတဲ့အခ်က္ေတြကို က်ေနာ္တုိ႔က အလုပ္သမားေတြကို ျပန္ေျပာျပတယ္ေပါ့။ အဲဒီလုိ ေျပာျပတဲ့အခါမွာ အလုပ္သမားေတြ ေက်နပ္တဲ့စက္႐ံုေတြက အလုပ္ျပန္၀င္တယ္။ မေက်နပ္တဲ့စက္႐ံုေတြက သူဖာသာသူ ဆက္ေတာင္းေနတာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ၃ ရက္တုိ႔ ၄ ရက္တို႔ အခ်ိန္ေပးတယ္။ အခ်ိန္ေပးတဲ့အေပၚမွာ အလုပ္ရွင္ေပးႏိုင္တဲ့ ေငြေၾကးအေပၚ သေဘာက်တယ္ဆုိရင္ အလုပ္သမားေတြက အလုပ္ကို ျပန္၀င္ေပါ့။ အလုပ္ရွင္ေပးတဲ့ ေငြေၾကးအေပၚမွာ နည္းေသးတယ္ထင္္လို႔ ဒီထက္သာတဲ့ေနရာ ရွိတယ္ထင္ရင္ အလုပ္သမားေတြက ေနရာေျပာင္း၊ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အဲဒီနည္းနဲ႔ပဲ ရွင္းေနေသးတယ္။
ေမး ။။ ဒါဆုိရင္ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ၾကားထဲက ျပႆနာေျဖရွင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အစုိးရကုိယ္စားလွယ္၊ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္၊ အလုပ္ရွင္ကိုယ္စားလွယ္ေတြပါ၀င္တဲ့ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ျပႆနာ ေျဖရွင္းေရး ေကာ္မရွင္လုိမ်ိဳးဖြဲ႔ဖု႔ိ အစီအစဥ္ရွိပါလား။
ေျဖ ။။ ရွိပါတယ္ခင္ဗ်။ အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈ ဥပေဒေပၚပါၿပီ။ အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈ ဥပေဒအရ က်ေနာ္တုိ႔ ေအာက္ေျခစက္႐ံုေတြမွာ ညွိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႔ဆုိတာ ဖြဲ႔ရပါမယ္။ အဲဒီ ညွိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႔ဆုိတာ အေျခခံ အလုပ္သမား အဖြဲဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ စက္႐ံုပိုင္ရွင္ေတြန႔ဲ ညွိႏိႈင္းဖုိ႔ အဖြဲ႔ပါ။ ၿပီးရင္း ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ အလုပ္သမားေရးရာ ျဖန္ေျဖေရး အဖြဲ႔ဆုိတာ ဖြဲ႔ရပါမယ္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ ျဖန္ေျဖေရးအဖြဲမွာေတာ့ အေျခခံနဲ႔ ၿမိဳ႕နယ္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းေတြက ကုိယ္စားလွယ္ေတြရယ္၊ ေနာက္ ၿမိဳ႕နယ္ အလုပ္ရွင္ကုိယ္စားလွယ္ရယ္၊ ေနာက္ ႏုိင္ငံေတာ္ရယ္။
ေနာက္ထပ္ ျပည္နယ္နဲ႔ တုိင္း ေဒသႀကီး ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ဆုိတာ ဖြဲ႔ရပါမယ္။ ျပည္နယ္နဲ႔ တုိင္းေဒသႀကီး ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ ဆုိတာလည္း ဒီအတုိင္းပဲ။ ျပည္နယ္တုိင္းအဆင့္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းေတြရယ္၊ ျပည္နယ္တုိင္းအဆင့္ အလုပ္ရွင္အဖြဲဲ႔အစည္းေတြရယ္။ ေနာက္ျပည္နယ္နဲ႔ တုိင္းအစုိးရအဖြဲ႔က တာ၀န္ေပးအပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အပုိင္းက ကိုယ္စားလွယ္ရယ္။ ၃ ဦး ၃ ဖလွယ္ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြဖြဲ႔ၿပီးရင္ေတာ့ ဒီအလုပ္သမားေတာင္းဆုိမႈေတြက စနစ္တက် ျဖစ္လာမွာပါ။
အခုဟာက ဥပေဒျပဌာန္းရံံုပဲ ရွိေသးတယ္ဆုိေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႔ေတြက အခုမွ စဖြဲ႔ဖုိ႔ လုပ္ေနတာပါၿပီ။ ဖြဲ႔ၿပီးရင္ ေကာင္းသြားမွာပါ။ ေျပလည္သြားဖုိ႔ အလားအလာအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က ဥပေဒက ထြက္ခါစပဲ ရွိေသးတယ္။ ေနာက္ အခုဟာက စက္႐ံုညိွႏႈိင္းျဖန္ေျဖေရး အဖြဲ႔ေတြဖြဲ႔ဖုိ႔ အေျခခံ အလုပ္သမား အစည္းအ႐ံုးေတြ မရွိေသးတာပါ။ အေျခခံ အလုပ္သမား အစည္းအ႐ံုးေတြ သူတုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ဖြဲ႔လာမယ္ဆုိရင္ ပိုင္ရွင္ေတြနဲ႔ စက္႐ံုညွိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႔ေတြ အျမန္ဆံုးဖဲြ႔မွာပါ။ ဖြဲ႔ၿပီးရင္ စက္႐ံုေတြမွာပဲ အေျခခံ အလုပ္သမား အစည္းအ႐ံုးေတြနဲ႔ ပိုင္ရွင္ေတြ ညွိႏႈိင္းလုိ႔ရမွာပါ။ မရဘူးဆုိရင္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ ျဖန္ေျဖေရး အဖြဲ႔ဆီေရာက္လာမယ္။ အဲဒီမွာ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ အလုပ္သမား အဖြြဲ႔အစည္းေတြ ေပၚေပါက္ဖုိ႔ လုိပါေသးတယ္။ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းေတြ ေပၚေပါက္ၿပီဆုိရင္ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ အလုပ္ရွင္ အဖြဲ႔ေတြဖြဲ႔ရမယ္။ အဲဒီမွာ ညွိႏႈိင္းျဖန္ေျဖေရးအဖြဲ႔ဆုိတာ ေကာ္မတီ၀င္ ၁၁ ဦးနဲ႔ ဖြဲ႔ရမွာပါ။ အဲဒီကေန ျပည္နယ္နဲ႔ တုိင္းအဆင့္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ဆုိတာေပၚရင္ စနစ္တက် ဥပေဒအရ က်ေနာ္တုိ႔ တဆင့္စီ တဆင့္စီ ညွိႏႈိင္းေပးသြားမွာပါ။ ေလာေလာဆယ္ ဥပေဒေပၚခါစပဲ ရွိေသးၿပီး အေျခခံ အလုပ္သမား အဖြဲ႔ အစည္းေတြ၊ ၿမိဳ႕နယ္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းေတြလည္း မရွိေသးဘူး။ အဲဒီ ညွိႏႈိင္းျဖန္ေျဖေရးအဖြဲ႔ေတြက အခုမွစဖုိ႔ လုပ္မယ္ရွိပါေသးတယ္။
ေမး ။။ ဒီေတာ့ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားၾကား မေျပမလည္ျဖစ္ေနတာေတြကို အခုေနမွာ ဘယ္ကုိ ေျပာရမလဲ။ ေနာက္ အခုလို အလုပ္သမားဆႏၵျပမႈေတြ ဘယ္လုိ အေျခအေန ျဖစ္လာမယ္လုိ႔ ထင္ပါသလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။။ အလုပ္သမားေတြက မေက်နပ္ရင္ အခု ညွိႏႈိင္းျဖန္ေျဖေရးအဖြဲ႔ေတြမွာ တရား၀င္ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္း ဥပေဒ ရင့္က်က္လာတဲ့အခါမွာ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ခိုင္မာလာရင္ ပိုၿပီး စနစ္တက် ျဖစ္သြားမွာပါ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္း ဥပေဒဆုိတာလည္းေပၚၿပီ။ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားအျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး ဥပေဒဆုိတာလည္းေပၚၿပီ။ ဒီ ဥပေဒေတြက သက္တမ္းႏုေသးလုိ႔၊ ခိုင္မာမႈ မရွိေသးလုိ႔ အခုလို စပ္ကူးမတ္ကူးကာလမွာ အခုုလိုျဖစ္ေနတာပါ။ ဥပေဒေတြ အားေကာင္းသက္ ၀င္လာၿပီ ဆုိရင္ ဒီဥပေဒေတြကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ လုိက္နာၾကမယ္ဆုိရင္ ဒီဥပေဒအရ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းျဖစ္ဖုိ႔ အလားအလာရွိပါတယ္။
burma.irrawaddy.org/archives/10315